Tentoonstelling Wat van binnen beweegt
Het Dolhuys
Schotersingel 2
2021 GE Haarlem
Wat vinden mensen met dementie zelf belangrijk in het dagelijks leven? Wat zorgt voor verbinding, voor zin? Hoe ervaren zij de dagbesteding? Wat is daarin betekenisvol? En, hoe proberen zorgprofessionals betekenisvolle dagbesteding te ondersteunen?
Met deze vragen gingen kunstenaar Janine Schrijver en onderzoeker Maaike Knibbe op pad naar vijf dagbestedingslocaties in Nederland. Samen met acht mensen met dementie en vijf zorgprofessionals, onderzochten zij negen maanden lang hoe dagbesteding wordt beleefd – van binnenuit.
Met behulp van veldnotities, interviews en de photovoice methode, waarbij deelnemers zelf foto’s maken van wat voor hen betekenisvol is, werd de leefwereld van de dagbesteding in kaart gebracht. Deze beelden en verhalen zijn aangevuld met portretten van Janine. Tijdens het maken van de portretten stelde Janine de vragen: ‘hoe voel jij je op de dagbesteding?’ en ‘kun je dat uitbeelden?’. De beelden die zo ontstonden reflecteren dit.
De uitkomst van het onderzoek toont in totaal vier perspectieven. Het perspectief van de mensen met dementie, van de kunstenaar, van de onderzoeker en van de zorgprofessional. De constante wisselwerking tussen deze vier kijkwijzen vormt de basis van de tentoonstelling ‘wat van binnen beweegt’.
De titel ‘Wat van binnen beweegt’ verwijst naar wat niet altijd in woorden te vatten is. Dementie kan grillig zijn. Soms vielen er gaten in verhalen, of wilden mensen juist níét gezien worden als iemand met dementie. Ook zonder taal wordt echter veel gezegd: via lichaamstaal, het herhalen van woorden of gedragingen, rusteloosheid of aanraking. Die signalen vragen om geduld, invoelingsvermogen en ruimte om echt te kunnen zien wie iemand is en hoe diegene zich voelt.
De intieme inkijk in de beleving van de dagbesteding toont dan ook niet alleen plezier, verbinding en begrip, maar ook vragen, twijfels én tips. Ruimte voor ontmoeting en samenspel vereist immers vrijheid om buiten de lijntjes van regels en protocollen te kleuren, maar dat gebeurt nog niet altijd.
De tentoonstelling vraagt dan ook om een omslag: van denken over, naar denken met. Want wie gezien wordt zoals hij of zij werkelijk is, voelt zich meer mens.